Thắp sáng qua các thời đại

Thắp sáng qua các thời đại
Anna Claybourne & Adam Larkum
Tạo ra ánh sáng để thấy đường khi mặt trời và mặt trăng "đi vắng" là một trong những phát minh lớn nhất của loài người.
Cách đây 400.000 năm: phát minh ra đuốc
400.000 năm trước loài người đã phát minh ra ngọn đuốc đơn giản đầu tiên. Nó là một đám cành con cột lại thành bó và đốt cháy một đầu. Thông qua việc nấu thú vật và rau cỏ, loài người phát hiện ra rằng dầu cháy rất tốt. Thế là họ tẩm dầu cá, dầu thực vật hoặc mỡ động vật vào rêu khô rồi đốt nó bên trong những tảng đá hõm xuống.
3.000 năm trước công nguyên: phát minh ra đèn sứ
Người Hy Lạp cổ đại chế ra đèn sứ có buồng để chứa dầu và lỗ để xâu bấc (tim đèn). Bấc là những sợi dây lấy từ các loại cây như cây lanh hay cây gòn. Cái đèn bao gồm tay cầm và lỗ để rót dầu phía bên trái, đầu bấc để thắp sáng phía bên phải, buồng chứa dầu nằm phía dưới, trên chân đèn.
3.000 năm trước công nguyên: phát minh ra đèn cầy
Cây nến (đèn cầy) đầu tiên ra đời tại Ai Cập và đảo Crete của Hy Lạp. Người ta làm nến bằng cách đun nóng một nồi sáp ong hoặc mỡ động vật (nấu chảy), sau đó cầm một đầu bấc, nhúng đầu còn lại vào nồi sáp, cuối cùng là treo nến để phơi khô.
Khoảng 100 năm trước công nguyên: phát minh đèn dầu cá
Người Mỹ bản địa dùng một loại dầu cá, gọi là cá nến, để làm đèn. Cách của người Mỹ bản địa tạo ra ánh sáng: Họ nhét một đầu sợi bấc vào bụng con cá nến. Cá nến là một loại cá có rất nhiều dầu, nó có thể cháy như ngọn nến. Họ đốt đầu còn lại của sợi bấc để thắp sáng.
Năm 1780: phát minh ra đèn Argand
Vào thập niên 1780, nhà hóa học người Thụy Sĩ Aimé Argand đã cải tiến chiếc đèn dầu giản đơn bằng cách bổ sung thêm 3 thứ: Bình chứa dầu hình trụ (dung tích nhiều hơn), ống khói thủy tinh bảo vệ ngọn lửa, bấc điều chỉnh được (làm cho ngắn hơn hoặc dài hơn). Hình dạng của chiếc đèn này thon đẹp hơn, chân đế hình tròn, phía trên là một thanh kim loại nhỏ, bên trái gắn bình chứa đầu có ống nhỏ dẫn dầu chảy qua lỗ gắn bấc phía bên phải, ống khói hình trụ nhỏ, ôm gọn ngọn lửa. Những cải tiến này giúp cho đèn Argand sáng hơn các loại đèn dầu trước đó.
Năm 1792: phát minh ra đèn khí đốt
Người Scotland phát minh ra đèn này. Ông tên William Murdoch. Ban đầu ông dùng nó để thắp sáng trong nhà. Chẳng bao lâu sau, khí đốt đã được dùng để thắp sáng tất cả các tòa nhà và thành phố.
Năm 1809: phát minh ra đèn điện
Chiếc đèn điện đầu tiên chính là đèn hồ quang do nhà phát minh người Anh Humphry Davy chế tạo. Sau khi bóng đèn điện được cấp bằng phát minh vào năm 1870, cả thế giới đã được thắp sáng bằng điện.
1965: phát minh ra đèn LED (Light - emitting diodes)
Đèn LED hay còn gọi là diode phát sáng được phát minh vào năm 1965. Đèn LED ít tốn điện, được sử dụng rộng rãi: trong các thiết bị điện tử cầm tay như điện thoại di động, bộ điều khiển từ xa, đèn tín hiệu giao thông và đèn giao thông...
Nguồn: tóm lược từ quyển Chuyện sáng chế, Anna Claybourne & Adam Larkum, biên dịch Tuấn Việt, nhà xuất bản Trẻ, 2009.